|
Հռոմի Պապը Գյումրիում. հունիսի 25, 2016թ., Հայաստան |
Ութսունամյա Ֆրանցիսկոս Պապը քայլում էր հրապարակով, եւ երեւում էր, որ հոգնած է։ Նա մարդկանց օրհնում էր՝ աջ ձեռքի գրեթե մեխանիկական շարժումով՝ նայելով հազարավոր խանդավառ դեմքերին, որոնց առաջին ու, թերեւս, վերջին անգամն էր տեսնում։
Բեմահարթակի աստիճաններով Պապը բարձրացավ հիվանդ ծնկներով մարդու անվստահությամբ։ Նա նստեց ու անշարժացավ։ Թվում էր՝ ուժերն է խնայում։ Իսկ հրապարակի օդը զրնգում էր ՝ լռությամբ ու իրապես աստվածային մաքրությամբ։
Պապի հայաստանյան այցը գագաթնակետին հասավ, իմ պատկերացմամբ, երբ նա մոտեցավ ոչ մեծ ամբիոնին ու սկսեց քարոզը։ Նա իտալերեն էր կարդում, իսկ հրապարակում տեղադրված հսկայական էկրաններին հայտնվում էին թարգմանության լուսագրերը։
Դա պարզապես քարոզ չէր։ Դրանք խոհափիլիսոփայական մտորումներ էին անցյալի ու ապագայի, հիշողության ու դրա վերքերի, սիրո ու հակամարտությունների մասին։ Ֆրանցիսկոսը հարցադրումներ չէր անում, նա պատասխանում էր դրանց՝ հիմնվելով քրիստոնեական արժեքների վրա։
Նրա քարոզը վերացական հասկացությունների մասին չէր, այլ շատ կոնկրետ իրադարձությունների ու փաստերի։ Պապը խոսում էր հայ-թուրքական հարաբերություններից, ղարաբաղյան հակամարտությունից... ու Հայաստանից։ Անկեղծ ասած՝ չէի սպասում նման որոշակիություն:
«Բոլորի համար լավ կլինի աջակցել ապագայի հիմքերը դնելու, այնպես, որ թույլ չտրվի վրեժի խաբեական ուժին ներծծվելու. մի ապագա, որտեղ երբեք չհոգնեն ստեղծելու խաղաղության պայմաններ՝ բոլորի համար արժանավայել աշխատանք, առավել կարիքավորներին խնամատարություն եւ անխոնջ պայքար կոռուպցիայի դեմ, որը պետք է արմատախիլ անել»։
Լսելով «կոռուպցիա» բառը՝ հրապարակը բուռն ծափահարեց, որին միացան նաեւ կառավարության անդամների ու խորհրդարանի պատգամավորների ծափերը։
Խոսելով Թուրքիայի հետ փոխադարձ հարգանքի ու խաղաղության վրա հիմնված նոր հարաբերությունների կառուցման անհրաժեշտությունից՝ Պապը մեջբերեց միջնադարյան հայ հեղինակներին։ Ներսես Շնորհալուն, որն ասում էր, թե միայն գթասրտությունն է ունակ բուժելու անցյալի վերքերը։
Նաեւ Գրիգոր Նարեկացուն՝ տասներորդ դարի աստվածաբան ու բանաստեղծ, որը հռչակվել է կաթոլիկ եկեղեցու տիեզերական վարդապետ (նրանք ընդամենը 36-ն են մարդկության ողջ պատմության մեջ)։ Ֆրանցիսկոս Պապը Նարեկացուն անվանեց «խաղաղության վարդապետ», իսկ նրա «Մատյան ողբերգությանը»՝ «հայ ժողովրդի հոգեւոր սահմանադրություն»։
«Հիշի՛ր, [Տեր,...] նրանց, ովքեր մարդկային ցեղում մեր թշնամիներն են, սակայն նրանց բարիքի համար. նրանց մեջ իրագործիր ներում եւ ողորմություն [...] Մի՛ վերացնիր նրանց, ովքեր ինձ կծոտում են. կերպարանափոխի՛ր: Արմատախիլ արա աշխարհիկ ախտավոր ընթացքը եւ տնկիր բարին իմ եւ նրանց մեջ» («Մատյան ողբերգության», 83, 1-2) ։
Եվ եւս մի մեջբերում Մատթեոսի Ավետարանից. «Երանի՜ խաղաղարարներին, քանզի նրանք Աստծո որդիներ պիտի կոչվեն» (Մատթ. 5:9)։
Քարոզի թարգմանության տեքստը, որը հայտնվում էր էկրանին, միշտ չէ, որ ընթեռնելի էր, քանի որ այն մերթ հայտնվում էր, մերթ՝ անհետանում, սակայն խոսքի իմաստը պարզ էր։ Ու պարզ էր հսկայական դրական լիցքը, որը ճառագում էր բեմին կանգնած՝ սպիտակ սքեմով ցածրահասակ տարեց մարդը։
Երբ արարողության ավարտին Պապը մոտեցավ անվասայլակներով մի խումբ մարդկանց ու սկսեց նրանց մեկ առ մեկ համբուրելով անցնել այդ շարքի միջով, ես՝ ոչ երիտասարդ ու զգայունությամբ աչքի չընկնող տղամարդ, չկարողացա զսպել արցունքներս։
Անշուշտ, ես գիտակցում էի, որ նրանց հրապարակ են բերել հատուկ դրա համար, սակայն ես տեսնում էի նրանց դեմքի արտահայտությունը, տեսնում էի՝ ինչպես նրանք լուսավորվեցին, ու կարդում էի երջանկության արտացոլումը։ Պահը նրանց էր պատկանում։ Ես էլ երջանիկ էի նրանց համար ու նրանց հետ միասին։
Տուն գնալու ճանապարհին հանդիպեցի հոգեւորական ընկերոջս։ «Ես երբեւէ այդպիսի դեմքեր տեսած չկայի, ինչպիսիք ունեին հրապարակից վերադարձող մարդիկ,- ասաց նա,- նրանք զգացին ճշմարիտ հավատքը, որին երկար էին սպասել»։
Մարկ Գրիգորյան
Մարկ Գրիգորյան. հայտնի լրագրող, վերլուծաբան, Հայաստանում Կովկասի ինստիտուտի համահիմնադիր, 16 գրքերի և բազմաթիվ հոդվածների հեղինակ: Շուրջ տասը տարի աշխարհի առաջատար լրատվամիջոցներից մեկի ՝ BBC-ի ռուսաստանյան գործակալությունում աշխատելուց հետո, վերջերս է վերադարձել հայրենիք: Այժմ համագործակցում է АТV հեռուստաընկերության հետ:
Լուսանկարները՝ PAN Photo
